Zelf Een Boekenkast Maken

Zelf een boekenkast maken, dat geeft een hoop voldoening. En bovendien is het nodig. Je houdt immers van lezen en inmiddels heb je zo’n verzameling leesvoer aangelegd, dat je je eigen bibliotheek kunt beginnen. Maar goed: hoe doe je dat, een boekenkast zelf maken? GereedschapMeister helpt je stap voor stap door het hele maakproces heen. En we vertellen je ook meteen welke gereedschappen je nodig hebt bij iedere stap.

Je kunt er natuurlijk voor kiezen om een standaard kast in de winkel te kopen, of een een kast op maat te laten maken.  Maar dan voelt het toch niet echt als jóuw kast. 

Ook als je niet zo handig bent, of zelfs helemaal geen doe-het-zelver, kun je toch je eigen boekenkast bouwen. Volg gewoon de stappen hieronder en daarna zul je met trots naar jouw eigen werk kijken.

Zelf Een Boekenkast Maken In 7 stappen

Stap 1: meten en ontwerpen

Voor het maken van een boekenkast heb je uiteraard een ontwerp nodig. Maar nog daarvoor zul je eerst moeten kijken of je überhaupt plaats genoeg hebt voor jouw plannen. Kortom: meten is weten. Het eerste wat je dus moet doen: een pen of potlood en een stuk papier pakken, samen met een rolmaat of duimstok. 

• Breedte, hoogte en diepte boekenkast
  Meet de plek waar je je kast gepland hebt goed op. De breedte en hoogte van de kast zijn natuurlijk belangrijk, maar kijk ook naar de diepte. Er zijn niet echt standaardmaten, maar reken voor een boekenkast een minimale diepte van 30 centimeter. Het hangt er ook vanaf welke soort boeken je in de kast wilt zetten. Een encyclopedie, koffietafelboeken of een atlas is bijvoorbeeld een stuk breder dan paperbacks of een collectie moppenboeken. Past alles op de plek die je in gedachten had? Dan kun je verder gaan met je ontwerp.
• Achterpaneel of open boekenkast?
  Je kunt ervoor kiezen om de achterkant van de boekenkast open te houden zodat je de muur blijft zien, maar het is ook mogelijk om een achterwand aan te brengen. Bepaal van tevoren of je wel of geen achterpaneel in je kast wilt, want dat is natuurlijk belangrijk voor als je hout gaat kopen.
• Hoeveel planken heb je nodig?
  Beslis hoeveel planken je in je kast wilt. Doorgaans hebben boekenkasten met een zeker volume drie tot vijf planken, maar het is natuurlijk ook mogelijk om er meer of minder in te passen.
• Opties te over
  Wij gaan in dit ontwerp uit van een standaard rechthoekige boekenkast, maar je kunt allerlei opties en extra’s verzinnen. Denk bijvoorbeeld aan een complete kastenwand op maat, waar je ook je televisie en muziekspelers in kwijt kunt. De basis is vrijwel altijd dezelfde: een kast met planken.

Gereedschap: papier, pen, potlood, duimstok, rolmaat

Stap 2: hout kiezen

Je gaat je kast maken van hout, dat is alvast zeker. Althans: daar gaan wij bij deze handleiding vanuit. Nu kun je hout in vele soorten in de doehetzelfzaak of de hout(groot)handel vinden. Van massief eiken tot mdf en je kunt ook een multiplex kast maken. Dit is afhankelijk van je smaak en ook over de kosten die je wilt maken voor je DIY boekenkast.

Massief hout is duur, is bewerkelijk, maar gaat ook langer mee. Multiplex of MDF is een stuk goedkoper als basismateriaal voor kasten. Bovendien is het makkelijker hanteerbaar dan bijvoorbeeld eiken. Multiplex is waarschijnlijk het beste materiaal voor mensen die hun eerste boekenkasten zelf maken. We adviseren dan ook om voor dit goedkopere materiaal te kiezen.

Informatie over multiplex

Het voordeel van multiplex is ook, dat je kunt kiezen voor verschillende afwerkingen. Een plaat multiplex is namelijk afgewerkt met een fineerlaag in uiteenlopende houtsoorten. De meest gebruikte soorten, zoals eik, esdoorn, berken of grenen, kun je standaard bij de houthandel kopen. Meer exotische uitvoeringen (teak, mahonie, kersen of walnoot) zul je vooraf moeten bestellen. 

Wil je de boekenkast een kleur geven, dan kun je het best kiezen voor berkenhout. Dit is goed overschilderbaar. Esdoorn geeft een mooi eindresultaat met een beits. Natuurlijk kun je ook kiezen voor een transparante afwerking. Daarmee laat je vooral de bijzondere houtsoorten goed tot hun recht komen.

In ieder geval adviseren we je om multiplex van 18 mm dikte te kiezen. Dit is een goede soort om te gebruiken voor een kast: stevig en goed te verwerken. Voor het achterpaneel volstaat een plaat met een dikte van 6 millimeter.

Stap 3: zagen

Nu moet je het hout natuurlijk nog op maat zagen. Er zijn doehetzelfzaken met een eigen zagerij, maar jij als echter DIY’er wilt het natuurlijk helemaal zelf doen. Met een afkortzaag kun je de multiplexplanken zagen, maar een cirkelzaag kan je ook helpen. 

LET OP! Je werkt bij het zagen met scherpe en gevaarlijke apparaten. Houd daar rekening mee en bescherm jezelf goed. Bereid je goed voor. Ben je niet gewend om te zagen en huur je een apparaat? Vraag dan om uitleg over hoe je de machine het best kunt gebruiken.

Afkortzaag

• Gebruik je een afkortzaag voor je klus? Er zijn speciale zaagbladen voor multiplex, gebruik die dan ook. Kies er één met 80 TPI.
• Houd de goede kant van de planken omhoog. 

Cirkelzaag

• Multiplex zaag je met een cirkelzaag met een zaagblad met carbide. 
• Houd de goede kant van de planken omlaag.
• Gebruik een rechte geleiderail

Bij beide soorten zagen dien je de planken met een gelijkmatige snelheid te verwerken om een mooie zaagsnede te krijgen. Omdat het om lange planken gaat (multiplex koop je in platen van 122×244) is alleen werken lastig. Het best is als iemand je helpt met de klus. Je kunt het best een roltafel of schragen gebruiken bij het zagen; dat werkt het eenvoudigst.

Aan de slag

Zaag de planken op maat. Wij gaan hier uit van de vrij standaard diepte van 30 centimeter. 

We zagen achtereenvolgens:

• Een strook van 31 cm breed, in 2 stukken van 104 centimeter. Dit worden de zijkanten van de kast.
• Een strook van 29,7 diep en een strook van 30,3 centimeter. De laatste worden de onderste en bovenste planken van de kast, de eerste de andere boekenplanken. We houden er de hele tijd rekening mee dat het zaagblad 3 mm is.
• Twee stroken in stukken van 76 cm om de onderkant, bovenkant en 2 planken te maken.

Gereedschap: afkortzaag of cirkelzaag, roltafel, schragen

Stap 4: frezen

Nu gaan een groef maken aan de uiteinden van bovenste plank. Zo zorgen we dat die straks goed vastzit aan de zijkanten. Je kunt voor deze klus een frees gebruiken, maar het kan ook met een cirkel- of afkortzaag. Wij gebruiken in dit voorbeeld een cirkelzaag.

Stel de zaag in op een dikte van 12 millimeter. Maak steeds zaagsneden in het hout van 3 millimeter, totdat je de dikte van de multiplexplaat hebt bereikt (18 mm).

Gereedschap: afkortzaag of cirkelzaag, frees, roltafel, schragen

Stap 5: boren

Boor met een accuboormachine en speedboor gaten in de zijkant van de boekenkast. Je gebruikt hiervoor het best een gaatjesbord als sjabloon, maar je kunt ook een eigen sjabloon maken. Omdat je misschien op termijn de planken nog wilt verstellen (omdat je bijvoorbeeld grotere boeken koopt), kun je het best verschillende gaten maken.

Neem voor het boren een boortje met dezelfde diameter als je pluggen. Boor de gaten steeds 5 centimeter van elkaar op ongeveer 3 mm hoogte.

Gereedschap: (accu)boormachine, speedboor

Stap 6: monteren

Nu gaan we de kast in elkaar zetten. Eerst maken we de bovenkant aan de zijkanten vast. Smeer eerst houtlijm op de groef en druk de bovenkant stevig op de zijkanten. Voor extra stevigheid draai je schroeven schuin in de planken.

Ondersteuningsbalkjes
Het is ook mogelijk om voor extra stevigheid ondersteuningsbalkjes aan de middelste en onderste plank te bevestigen. Dat betekent wel meteen dat je de middelste plank niet meer kunt verplaatsen, maar het zorgt wel voor een steviger resultaat.

Kies je hiervoor, lijm de balkjes dan vast aan de planken en zet ze vast met spijkers met een verloren kop. Een drevel is geschikt om de spijkers het laatste zetje te geven, zodat ze onder het oppervlak verdwijnen.

Ook aan de bovenkant bevestigen we een ondersteuningsbalkje. Dat doen we met hulp van een soeverijn- of verzinkboor, waarmee je voorgeboorde gaten opboort. Gebruik lijm en houtschroeven (50 mm) om de zaak goed vast te zetten.

Middelste en onderste planken bevestigen

Zit alles goed vast, dan kun je de andere boekenkast planken bevestigen. Doe daarvoor eerst houtlijm op de ondersteuningsbalk van de onderste plank. Zet de plank erop en boor er gaten in voor de schroeven. Met een soeverijnboor verzink je de koppen; vervolgens zet je de plank vast, wederom met houtschroeven van 50 mm. Zet de middelste plank op dezelfde manier vast.

Achterpaneel

Het achterpaneel is nu aan de beurt, als je daarvoor gekozen hebt. Het is het overwegen wel waard, omdat je zo de verf of het behang op de muur beschermt. 

Voor het monteren van de achterkant dien je er van overtuigd te zijn dat alles goed haaks staat. Meet vervolgens de achterplaat af en zaag die op maat. Bevestig de achterkant met afwerknagels van 2,5 cm.

Optie: lijst

Je kunt ook nog een omlijsting om de kast maken, zodat het lijkt alsof die in je huis is ingebouwd. Dat doe je met lijstbalken van 2,5 tot 5 centimeter, waarvan je de randen met een afrondingsfrees afrondt. Je bevestigt de lijst met lijm en spijkers, waarbij je wel moet uitkijken dat die niet splijt. Het geeft een mooi effect.

Je kunt ook voor een alternatief kiezen: een fineerband, die je met een strijkijzer op de multiplexranden bevestigt. Gebruik een afbreekmes om ze op maat te snijden. Met een kantensnijder snij je overtollige randen weg, met schuurpapier (korrel 120) schuur je de band met de hand.

Gereedschap: (accu)boormachine, hamer, drevel, houtlijm, schroevendraaier, verzinkboor, soverijnboor, houtlijm, zaag, afwerknagels, fineerband, kantensnijder, schuurpapier

Stap 7: afwerken

Je kunt de kast op verschillende manieren afwerken.

• Schuren
  Schuur de kast in ieder geval goed. Doe dat met korrel 150 voor het beste resultaat. Je kunt ook een schuurblokje of accu schuurmachine gebruiken. 

• Verven of lakken
  Breng een beschermende laag aan. Dat kan in kleur, of transparant en met lak of met verf.
  Ga je verven? Denk dan ook aan grondverf! Eventueel kun je ook na een lichte schuurbeurt een tweede laag aanbrengen.
  Ga je lakken? Doe dat dan in drie lagen. Laat de eerdere laag altijd eerst goed drogen, schuur de kast opnieuw op en verwijder stof met bijvoorbeeld een zacht, katoenen doek of een kaasdoek. Pas daarna smeer je de tweede (of derde) laag erop.

Gereedschap: schuurpapier, schuurmachine, verf, grondverf, lak, katoenen doek, kaasdoek